Selectieve voedingsbodems

Op zoek naar de dader...... 

Om de oorzaak van een voedselinfectie te vinden maar ook als kwaliteitscontrole onderzoekt men voedsel op bepaalde bacteriesoorten. Van te voren wordt bedacht welke groep of soort wordt onderzocht. Daar zijn vaak normen voor, relatief onschuldige bacterien mogen in beperkte aantallen aanwezig zijn, deze worden "geteld" zie kiemgetal, maar bacterien die een gevaar voor de gezondheid zijn moeten afwezig zijn (grensreactie).

In de voedingsbodem zit altijd een remstof die de (meeste) bacteriën waar het onderzoek niet op gericht verhindert te groeien.

Zo wordt het medium selectief, er groeit slechts een select aantal soorten en bijna alle andere micro-organismen worden onderdrukt. Dit is belangrijk omdat overal veel bacteriën zijn, vaak onschuldig en niet van belang voor het onderzoek , maar vaak wel in de meerderheid.

Met zo'n selectief medium heb je daar dan tijdens het onderzoek geen last van en kun je toch de relatief kleine aantallen van de gezochte groep opsporen en/ of tellen.

Deze voedingsbodems zijn zo samengesteld dat de kolonies van  bepaalde bacteriën er een herkenbaar uiterlijk op krijgen. Dit noem je electief, zo kun je op het oog een verdere selectie maken en de gezochte bacterie herkennen.

(Een kolonie is een zichtbaar hoopje bacteriën ontstaan uit 1 oorspronkelijk op die plek aanwezige bacteriecel)

Dit uiterlijk is het gevolg van de biochemische reacties in de bacteriecel met stoffen die in de voedingsbodem aanwezig zijn, zie ook biochemische kenmerken.

Veel biochemische reacties (ook wel stofwisseling genoemd) zijn  kenmerkend voor een bepaalde groep bacteriën soms zelfs voor een bepaalde soort.

Het door de bacterie gevormde stofwisselingsproduct wordt zichtbaar in de kolonie en/of in de voedingsbodem.

Een voorbeeld is de vorming van zuren uit lactose door een bepaalde groep bacteriën (de coliforme bacteriën). In de voedingsbodem zit lactose. Kan een bacterie dit gebruiken voor zijn stofwisseling dan wordt de lactose omgezet in zuren. De pH daalt (zuurgraad stijgt). Deze verandering wordt zichtbaar doordat in de voedingsbodem ook een pH indicator zit , dat is een stof je die van kleur verandert als de pH een bepaalde waarde bereikt.

selectieve voedingsbodem
links de voedingsbodem bij de start
uiterst rechts een bacterie die lactose splitst: de voedingsbodem wordt rood
in het midden een bacterie die geen lactose splitst en de voedingsbodem door afbraak van eiwitten ( waardoor pH stijging) doet geel kleuren.

Handige sites om meer te weten te komen zijn die van Oxoid , LabM en Merck, fabrikanten van voedingsbodems die hun catalogus on line hebben staan, met een  uitleg van de werking van de media en vaak vergezeld van een plaatje van het gezochte micro-organisme.

Meer info:
werking selectieve voedingsbodems

kwaliteitscontrole van selectieve voedingsbodems

Voedingsbodems voor :
Bacillus cereus, Enterobacterien, Salmonella, coliformen

voedingsbodems in veel verschillende kleuren
(s)electieve voedingsbodems